Het participatiedrama

Na publicatie vorige week van het rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) over de mislukte Participatiewet, herinnerde ik me de boeken over de onderkant van de arbeidsmarkt van schrijver/journalist Will Tinnemans.

Uit De Kwetsbaren (2014): Marjo Gruisen, sociaal ondernemer en directeur van Inclusief, verklaart dat “list en bedrog de nooduitgangen zullen worden van de Participatiewet: wat je gaat krijgen is vervalste getallen: de productiviteit van arbeidsgehandicapten zal lager worden ingeschat dan ze in werkelijkheid is”. Mensen zullen dus extra worden uitgeknepen.

Neem de term social return die er mee samenhangt, de toverformule van gemeenten om bijstandsgerechtigden en arbeidsgehandicapten verplicht aan het werk te zetten. Dat zou je de draaideur van de Participatiewet kunnen noemen, waar mensen in opgesloten raken zonder uitzicht op verbetering. Van re-integratietraject naar traject van onderbetaald baantje naar onderbetaald baantje. Oftewel het doelloos ‘rondpompen van mensen heeft nul effect op de werkgelegenheid’.

  

Nu bijna vijf jaar later luidt de conclusie van het SCP: “Invoering van de Participatiewet heeft nauwelijks geleid tot verhoging van de baankansen, zoals beoogd met de wet. Voor de grootste groep, de klassieke bijstandsgerechtigden, is er amper een verschil. Voor mensen die het recht op toegang tot de sociale werkvoorziening verloren, daalde de kans op werk. Voor jonggehandicapten met arbeidsvermogen stegen de baankansen. Hun inkomenspositie verslechterde echter en het gaat vaker om tijdelijk werk”.

Dat de wet vanaf het begin gedoemd was te mislukken maakt de houding van voormalig staatssecretaris Sociale Zaken en Werkgelegenheid Jette Klijnsma pijnlijk duidelijk. Uit De Kwetsbaren: In de oppositie beweerde ze hoogst verontwaardigd: “Het kabinet Rutte omhelst de wet, maar met verschrikkelijke bezuinigingen. (…) Het is een sterfhuisconstructie. Mensen worden op die manier uitgekotst”. Niet veel later nadat het kabinet met de PVV was gestrand verdedigde dezelfde Klijnsma, nu als lid van kabinet Rutte II, exact hetzelfde plan, inclusief bezuinigingen en sterfhuisconstructie.

Tja… verantwoordelijkheid nemen heet dat in die kringen.

Het SCP hoefde volgens mij eigenlijk niet zo veel te onderzoeken. Wat mij daarom opvalt is dat het onderzoeksinstituut acht, ik neem aan goed betaalde, onderzoekers nodig had om het rapport van 287 pagina’s te schrijven met een eindeloze literatuurlijst waar je u tegen zegt. Terwijl Tinnemans in zijn eentje een jaar voor invoering van de Participatiewet helder en goed onderbouwd de effecten beschrijft met een bescheidener literatuurlijst als sluitstuk. Zijn boeken over de onderkant van de arbeidsmarkt worden overigens niet genoemd in het rapport van het SCP. 

Dat mij weer doet denken aan nog een ander citaat van Tinnemans: ‘Vele tienduizenden Nederlanders (zoals onderzoekers, docenten, artsen, psychologen, maatschappelijk werkers, talloze re-integratiebedrijven, administratieve afdelingen etc.) verdienen een goedbelegde boterham met het onderzoeken, bezig houden, inschatten en herkeuren van werklozen en arbeidsgehandicapten’. Met andere woorden, de ‘werklozenindustrie’ waar miljarden in omgaan kan je een werkgelegenheidsproject voor de hoger opgeleiden noemen.

Kretz