Onlangs stuurde dr. Sruti Bala en
twintig medewerkers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) een brief aan de faculteit
Economie en Bedrijfskunde van dezelfde universiteit, waarin zij protesteerden dat
de faculteit een eredoctoraat ging uitreiken aan de multimiljardair Ratan Tata.
De faculteit wilde zijn zakelijke macht eren, maar vroeg zich niet af hoe hij die
macht verkregen heeft. Tata blijkt met subsidie van de neoliberale overheid van
India niet alleen ecologische problemen veroorzaakt te hebben in zijn land, zijn
imperium is voor veel Indiërs uitgelopen op een drama: mensen zijn van hun land
verdreven om vervolgens in bittere armoede te geraken.
Het Ministerie van
Plattelandsontwikkeling van India concludeert dat de inbezitneming van het land
voor grootschalige mijnprojecten door zijn bedrijven ‘de grootste roof van
inheems land is sinds Columbus’. Wat zegt dit over het wetenschappelijk klimaat
van de UvA? Kritiek komt van de faculteit Geesteswetenschappen, dat zijn de mensen
die de zaak benaderen vanuit de ethiek. De mensen van de abstracte getallen van
de faculteit Economie en Bedrijfskunde, omhelzen daarentegen de zakelijke macht
in bewondering. Want zodra in het Casino het magische geluid van de Jackpot weer
klinkt, springen de hoogleraren in de houding.
In deze verering voor
het grote geld is de zogenaamde ‘economisering’ van de universiteit duidelijk zichtbaar,
oftewel de innige band van de wetenschap met het bedrijfsleven (en dus ook de
politiek). Aan deze ‘kritiekloze wetenschappen’ van de UvA, die meer op hun
plaats zouden zijn bij Hogeschool Schoevers Amsterdam, waar studenten les
krijgen in vakken als economie, bedrijfskunde en andere kantoorvaardigheden, kan
men eveneens de Arbeids- en Organisatiepsychologie (A&O), de Business en Managementstudies
van de UvA toevoegen.
Over het doorgeschoten marktdenken
dat o.a. het universitaire onderwijs in zijn greep heeft schrijft Tobias
Reijngoud in zijn boek Weten is meer dan
meten (2012): ‘een aspect van economisering is het belang dat gehecht wordt
aan financiële meetbaarheid’. Het enige dat telt zijn de verkoopcijfers: wanneer
pornografie beter verkoopt dan Dostojevski, geeft de winst de doorslag. In die
visie is pornografie waardevoller dan literatuur, want goed voor de economie. Dit
verklaart de mentaliteit van de ‘ondernemende hoogleraren’ van de UvA, die een
blinde vlek hebben voor onrecht: Want je kunt nu eenmaal geen omelet bakken
zonder eieren te breken, moet hun stalinistische gedachte geweest zijn om de
topondernemer te onthalen.
Is er ook sprake van verstrengeling wetenschap, bedrijfsleven
en politiek binnen de muren van de UvA? Een voorbeeld kan professor dr. Aukje Nauta zijn, bijzonder hoogleraar ‘Employability
in Werkrelaties’ aan de Faculteit Gedragswetenschappen (A&O). Haar leerstoel wordt gesponsord
door Nederlandse Stichting voor Psychotechniek (NSvP). Jan Blommaert
(e.a.) schrijft over deze organisatie: ‘NSvP zet zich volop in voor de
ontwikkeling van psychotechnieken [bedrijfspsychologie] om lichaam en geest van
de werkende maximaal te kneden naar de belangen van de werkgevers en financiële
belanghebbenden’ (De 360° Werknemer,
2012).
De
NSvP maakt zich met Nauta ook sterk voor een volledig flexibele arbeidsmarkt
naar een Dutch Design: ‘Naar het gevoel van velen [werkgevers en politiek] is
de balans tussen werknemers op basis van een flexibele arbeidsrelatie en
werknemers in vaste dienst, ver te zoeken’. Versluierd geformuleerd pleit de
NSvP en Nauta voor afbouw van de sociale rechten van werknemers. Je zou de NSvP
ook een politieke organisatie kunnen noemen, die hand en spandiensten verleent
voor de Eurocraten in Brussel: ‘Sinds 2007 hanteert de EU een nieuwe doctrine
met betrekking tot volledige flexibilisering van de arbeidsmarkt’. ‘Bedrijven
moeten flexibel mensen kunnen aanwerven en ontslaan, dit ten bate van de winst
voor aandeelhouders’ (De 360° Werknemer,
2012).
Professor
Nauta zet zich dus in voor Europa als een immens uitzendbureau. Het is daarom niet
geheel toevallig dat de bijzonder hoogleraar haar ‘wetenschappelijke’ flexwerk bij
de UvA altijd heeft gecombineerd met haar functie als HR Consultant bij HR Solutions
van Randstad uitzendbureau.
Kretz
Kretz